به گزارش پایگاه خبری تحلیل بهار کوار، آسیاب آبی دستگاهی بوده است که برای آسیاب و خرد کردن گندم و سایر غلات و برای درست کردن آرد وجود داشته و با استفاده از تکنیک سرعت آب و یا فشار آب کار می‌کرده است. آسیاب دولت آباد فرمشکان از نظر شیوه معماری بنای آسیاب که سبک معماری و تاریخی آن زمان را تداعی می‌کند و مکانیزم‌های کارکردی آن و از دیدگاه فرهنگی و مردم‌شناسی جالب توجه می باشد.
عمده‌ترین قسمت آسیاب دولت آباد، تنورهٔ آن است که به‌صورت مخروطی ناقص و وارونه طراحی و ساخته شده است. به‌گونه‌ای که آب ذخیره شده در آن، از روزنی کوچک با فشار، پره‌های سنگ‌آسیاب را به حرکت در می‌آورد. سنگ‌های آسیاب از نوع مقاوم و به شکل مدور هستند که یکی ثابت و دیگری متحرک است. گندم یا جو، از روزنی به مرکز آن هدایت می‌شود و بر اثر سایش و حرکت سنگ بالایی بر سنگ پایینی، گندم به آرد تبدیل می‌شود.
فضای اصلی آسیاب در دل زمین جای دارد و بخش نمایان آن اندک است و به نورگیرها و ورودی خلاصه می‌شود. محل‌هایی برای نگهداری جوال گندم و آرد و استراحت آسیابان نیز جزیی از فضاهای آسیاب محسوب می‌شود. در فصل گرما، تنورهٔ آسیاب محلی برای آب‌تنی جوانان بوده که خطراتی را نیز به همراه داشته است. مردم بر این باورند که آرد تولید شده در آسیابهای آبی، نسبت به آردهای ماشینی از کیفیت بالاتری برخوردار است.
بنای اصلی آسیابهای آبی مدور و استوانه‌ای و شبیه به برج‌های دیده‌بانی قلعه‌ها است. آسیاب‌ها، دارای یک منبع گردان آب (مانند گنبد وارونه یا هفتی) برای ذخیرهٔ نیروی فشارآورنده به چرخ‌های دندهٔ دستگاه هستمد. بعضی از آسیاب‌ها نیز، سقف گنبدی شکل، پله‌ای، مدور و کوچک دارند.
