1- خبر را چه کسی نوشته است؟
در خبر درست همیشه نامی واقعی از یک خبرنگار یا روزنامهنگار واقعی، که قابلپیگیری باشد بهعنوان مرجع و منبع خبر گفته میشود ولی در خبرهای ساختگی، شایعه یا تبلیغاتی، چنین چیزی وجود ندارد.
2- خبر چه چیزی میخواهد بگوید؟
خبر واقعی وقتی درباره موضوعی جنجالی باشد معمولاً آن را به نقل از منابع واقعیِ معتبر که قابلپیگیری باشند، میگوید. درحالیکه خبر ساختگی منبع دروغین، نشانی اینترنتی ساختگی، عنوان کلی غیرقابلپیگیری، و یا با استناد به مطالب مشابه غلطانداز دیگر میگوید که با اندکی کندوکاو و ژرفنگری، نادرستی آن قابلتشخیص است.
3- خبر چه زمانی منتشر شده است؟
حتماً به تاریخ انتشار خبر دقت کنید اگر به کلمههای «خبر فوری» در خبر برمیخورید بیشتر دقت کنید زیرا احتمال ساختگی بودن یا تبلیغاتی بودن آن بیشتر است.
4- خبر در کجا منتشر شده است؟
خبر درست و مهم، حتماً در خبرگزاریها و وبگاههای مشهورِ دارای اعتبار نیز منتشر میشود.
اگر خبر را برای نخستین بار در شبکههای اجتماعی میبینید باید پیش از بازنشر و فرستادن آن برای دیگران، تلاش کنید تا درستی آن را بیازمایید.
5- از خواندن خبر چه احساسی به شما دست میدهد؟
خبر ساختگی مثل همهی تبلیغات دیگر برای برانگیختن احساس شما طراحی شده است. پس اگر با خواندن خبری بسیار ناراحت شدید، دِرَنگ کنید و نفس عمیقی بکشید. ادعایی که در خبر وجود دارد را دست کم در سه خبرگزاری و یا رسانهی معتبر تحقیق کنید و سپس تصمیم بگیرید که خبر را ساختگی یا واقعی به حساب آورید. نباید همه چیز را زود باور کرد. هیچ چیزی بهتر از تفکر انتقادی در روبرو شدن با خبر نیست.
سواد رسانهای خود را افزایش دهید….
عادتِ فوروارد كردن مطالبي كه به دستتان میرسد را به حداقلِ ممكن برسانيد و اگر حوصلهی ارزيابي مطلبي را ندارید، «چرخهی اخبارِ نامعتبر» را با فوروارد نکردن آن خبر قطع کنید. اگر توان ارزيابي نداريد از فوروارد كردن مطالب پرهيز كنيد.