بعد از فوت متوفی هر چه قرابت به شخص نزدیکتر باشد میزان ارث بیشتر و نیز وجود خویشاوندان نزدیکتر، خویشان دورتر را از ارث محروم می نماید. به عبارت دیگر با وجود خویشاوندان نزدیکتر مثل فرزند (دختر و پسر) و پدر و مادر برای متوفی خواهران و برادران و عموها و عمه ها و دایی ها و خاله ها ارث نمی برند.

وراث طبقه اول مانند پدر، مادر و فرزندان یکدیگر را از ارث محروم نمی نمایند فقط وجود هر یک باعث می شود دیگران کمتر ارث ببرند. برای اطلاع از میزان سهم ارث فرزند، پسر، دختر، پدر، مادر و همسر که رایج ترین انواع ورثه هستند توصیه می شود ادامه این مطلب را مطالعه فرمایید.

چه کسانی ارث میبرند؟

_{^{سهم طبقات مختلف وراث از ماترک:}}

_{^{اشخاصی که به موجب نسب، ارث می برند، سه طبقه اند:}}

1)   پدر و مادر، اولاد و اولاد اولاد

2)   اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها

3)   اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آنها

سهم ارث اشخاص فوق با توجه به مواد قانونی و اصول حقوقی به ترتیب زیر تعیین خواهدشد. لازم به ذکر است سهم الارث اشخاص از قواعد آمره می باشد و قابل تغییر به واسطه توافق افراد نمی باشد.

_{^{سهم پدر و مادر از ارث:}}

اگر برای متوفی الاد یا اولاد اولاد از هر درجه مجود نباشد، هر یک از پدر و مادر در صورت انفراد تمام ارث را می برد و اگر پدر و مادر میت هر دو زنده باشند، مادر یک سوم و پدر دو سوم می برد اما اگر مادر حاجبانی با شرایط زیر داشته باشد، یک ششم از ترکه متعلق به او و بقیه مال پدر است: به این شرح که:

وقتی که برای میت چند برادر یا چند خواهر باشد، در اینصورت مادر میت از بردن بیش از یک ششم محروم می شود مشروط بر اینکه :

اولا : لااقل دو برادر یا یک برادر با دو خواهر یا چهار خواهر باشند.

ثانیا : پدر آنها زنده باشد.

ثالثا : از ارث ممنوع نباشند مگر به سبب قتل.

رابعا : ابوینی یا ابی تنها باشند.

نکته : اگر متوفی فرزند داشته باشد، فرض هر یک از پدر و مادر به یک ششم تقلیل می یابد.

_{^{سهم فرزندان از ارث :}}

اگر متوفی ابوین نداشته و یک یا چند اولاد داشته باشد، ارث به طریق ذیل تقسیم می شود:

1- اگر فرزند منحصر به یکی باشد، خواه پسر، خواه دختر، ترکه بین آنها بالسویه تقسیم می شود.

2- اگر اولاد متعدد باشند و بعضی از آنها پسر و بعضی دختر، پسر دو برابر دختر ارث می برد.

اطلاع از مراحل و مدارک گواهی حصر وراثت

_{^{سهم نوادگان از ارث :}}

هرگاه میت اولاد بلاواسطه نداشته باشد، اولاد اولاد او قائم مقام بوده و بدین طریق جزو وراث طبقه اول محسوب و با هر یک از پدر و مادر که زنده باشد ارث می برد. تقسیم ارث بین اولاد اولاد بر حسب نسل به عمل می آید. یعنی هر نسل حصه کسی را می برد که توسط او به میت می رسد. بنابراین اولاد پسر دو برابر اولاد دختر می برند.

در تقسیم بین افراد یک نسل، پسر دو برابر دختر می برد.

سهم الارث خواهر و برادر ابوینی ( از یک پدر و مادر متولد شده اند ) و خواهر و برادر امی ( از مادری مشترک متولد شده اند ولی پدر آنها متفاوت می باشد).

اگر وراث میت چند برادر ابوینی یا چند برادر ابی یا چند خواهر ابوینی یا چند خواهر ابی باشند، ارث بین آنها بالسویه(به طور مساوی) تقسیم می شود.

اگر وراث میت چند برادر و خواهر ابوینی یا چند برادر و خواهر ابی باشند، حصه ذکور دو برابر اناث خواهد بود.

اگر وراث میت چند برادر امی یا چند برادر و خواهر امی باشند، ترکه بین آنها بالسویه تقسیم می شود.

هرگاه خواهر و برادر ابوینی و خواهر و برادر امی با هم باشند، تقسیم به طریق ذیل می شود:

1- اگر برادر یا خواهر امی یکی باشد؛ یک ششم ترکه را می برد و بقیه مال خواهر و برادر ابوینی یا ابی است.

2- اگر برادر یا خواهر امی متعدد باشد؛ یک سوم ترکه به آنان تعلق گرفته و بین خود بالسویه تقسیم می کنند و بقیه مال خواهر و برادر ابوینی یا ابی است.

آشنایی با راهایهای مطالبه سهم الارث

_{^{سهم اجداد و جدات از ارث :}}

هرگاه ورثه اجداد یا جدات باشند، ترکه به طریق ذیل تقسیم می شود:

1- اگر جد یا جده تنها باشد اعم از ابی یا امی، تمام ترکه به او تعلق می گیرد.

2- اگر اجداد و جدات متعدد باشند در صورتی که ابی باشند، ذکور دو برابر اناث می برند و اگر همه امی باشند، بین آنها بالسویه (به طور مساوی) تقسیم می گردد.

3- اگر جد یا جده ابی و جد یا جده امی با هم باشند، یک سوم ترکه به جد یا جده امی می رسد و در صورت تعدد اجداد امی، آن ثلث بین آنها بالسویه تقسیم می شود و دو ثلث دیگر به جد یا جده ابی می رسد و در صورت تعدد، حصه ذکور از آن دو ثلث، دو برابر حصه اناث خواهد بود.

4- هرگاه میت اجداد و برادر و خواهر با هم داشته باشد، دو سوم ترکه به وراثی می رسد که از طرف پدر قرابت دارند و در تقسیم آن، حصه ذکور دو برابر اناث خواهد بود و یک سوم به وراثی می رسد که از طرف مادر قرابت دارند و بین خود بالسویه تقسیم می نمایند. اما اگر خویش مادری فقط یک برادر یا یک خواهر امی باشد؛ فقط یک ششم ترکه به او تعلق خواهد گرفت.

_{^{سهم اولاد خواهر و برادر از ارث:}}

اگر برای میت نه برادر باشد و نه خواهر، اولاد برادر و خواهر قائم مقام آنها شده و با اجداد ارث می برند. در این صورت تقسیم ارث نسبت به اولاد خواهر و برادر بر حسب نسل به عمل می آید. یعنی هر نسل حصه کسی را می برد که به واسطه او به میت می رسد. بنابراین اولاد اخوه ابوینی یا ابی، حصه اخوه ابوینی یا ابی تنها و اولاد خواهر و برادر امی، حصه خواهر و برادر امی را می برند.

در تقسیم بین افراد یک نسل، اگر اولاد خواهر و برادر ابوینی یا ابی تنها باشند، ذکور دو برابر اناث می برند و اگر از خواهر و برادر امی باشد، بالسویه تقسیم می کنند.

_{^{سهم عمو و عمه از ارث:}}

هرگاه وراث میت چند نفر عمو یا چند نفر عمه باشند، ترکه بین آنها بالسویه تقسیم می شود

در صورتی که همه آنها ابوینی یا همه ابی یا همه امی باشند، هرگاه عمو و عمه باهم باشند، در صورتی که همه امی باشند، ترکه را بالسویه تقسیم می نمایند و در صورتی که همه ابوینی یا ابی باشند، حصه ذکور دو برابر اناث خواهد بود.

در صورتی که عمو و عمه های امی و عمو و عمه های ابوینی یا ابی با هم باشند. عمو یا عمه امی اگر تنها باشد، یک ششم ترکه به او تعلق می گیرد و اگر متعدد باشد یک سوم ترکه و این یک سوم را مابین خود بالسویه تقسیم می کنند و باقی ترکه به عمو و عمه های ابوینی یا ابی می رسد که در تقسیم ذکور دو برابر اناث می برند.

هرگاه ورثه متوفی چند نفر دایی یا چند نفر خاله یا چند نفر دایی و چند نفر خاله با هم باشند، ترکه بین آنها بالسویه تقسیم می شود. خواه همه ابوینی خواه همه ابی و خواه همه امی باشند.

اگر وراث میت دایی وخاله ابی یا ابوینی یا دایی و خاله امی باشند، طرف امی اگر یکی باشد، یک ششم ترکه را می برد و اگر متعدد باشند، یک سوم آن را می برند و بین خو بالسویه تقسیم می کنند و مابقی مال دایی و خاله های ابوینی یا ابی است که آنها هم بین خود بالسویه تقسیم می نمایند.

اگر برای میت یک یا چند نفر عمو یا عمه یا چند نفر دایی و خاله باشد، یک سوم ترکه به دایی و خاله و دو سوم آن به عمو و عمه تعلق می گیرد

تقسیم یک سوم بین دایی و خاله بالسویه به عمل می آید لیکن اگر بین دایی و خاله یک نفر امی باشد، یک ششم حصه احوال به او می رسد و اگر چند امی باشند، یک سوم آن حصه به آنها داده می شود و در صورت اخیر تقسیم بین آنها بالسویه به عمل می آید.

_{^{سهم فرزندان عمو و عمه و دایی و خاله از ارث :}}

هرگاه برای میت نه عمو و عمه باشد و نه خاله و دایی، اولاد آنها به جای آنها ارث می برند و نصیب هر نسل نصیب کسی خواهد بود که به واسطه او به میت متصل می شود.

_{^{سهم زوج از ارث :}}

زوج از تمام اموال زوجه ارث می برد. در صورت نداشتن فرزند، سهم او یک دوم خواهد بود و بقیه به او رد می شود و در صورت داشتن فرزند سهم او یک چهارم خواهد بود

_{^{سهم زوجه از ارث :}}

زوجه در صورت فرزند دار بودن زوج، یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیرمنقول اعم از عرصه و اعیان ارث می برد و در صورتی که زوج هیچ فرزندی نداشته باشد، سهم زوجه یک چهارم از عین اموال منقول و یک چهارم از قیمت اموال غیر منقول خواهد بود و بقیه ترکه شوهر در حکم مال شخص بلا وارث است و راجع به دادستان و دادگاه است.